سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق به مجموعه ای از قطعات الکترونیکی گفته می‌شود که برای تشخیص آتش‌سوزی در مقیاس‌های کوچک و بزرگ طراحی شده و وظیفه آن اعلام خطر در هنگام حریق است.

این سیستم در هنگام آتش سوزی با آلارم به افراد ساکن در آن محل هشدار می‌دهد که در آن مکان، حریق رخ داده است و باید هر چه سریع‌تر آن مکان را ترک کنند.

همچنین برخی از سیستم های اعلام حریق، یک سیستم سیگنال از راه دور دارند که می‌توانند به نزدیک ترین ایستگاه آتش‌نشانی ممکن، اطلاع دهند.

انواع سیستم های اعلام حریق

سیستم های اعلام حریق به دو دسته مرکزی و انفرادی تقسیم می‌شوند :

سیستم انفرادی به سیستمی گفته می‌شود که آتش‌سوزی را در محل حس می‌کند و در همان محل، از طریق آژیر و چراغ چشمک زن به ساکنین محل، هشدار حریق می‌دهد.

سیستم اعلام حریق مرکزی به گونه ای طراحی شده که در لحظات اولیه آتش‌سوزی محل را شناسایی کرده و اطلاعات آن را به تابلوی کنترل مرکزی ارسال می‌کند و علاوه بر مطلع کردن ساکنین محل از طریق آژیر، به مرکز آتش نشانی نیز به وسیله تلفن، اطلاع می‌دهد.

در سیستم اعلام حریق مرکزی، قسمت‌هایی از ساختمان مشخص می‌شوند و در آن قسمت‌ها آشکار‌ساز ها و شستی‌ها نصب می‌شوند و سیستم اصلی نیز در یک محل کاملا در دسترس نصب می‌گردد تا در هنگام وقوع حریق، یکی از آشکارساز ها به صدا دربیاید و محل آتش‌سوزی را از طریق لامپ روی سیستم اصلی مشخص کند.

انواع سیستم های مرکزی:

این نوع سیستم شامل دو نوع دستی و اتوماتیک است.

در سیستم‌های دستی، تشخیص حریق به دست انسان سپرده شده و از طریق شستی روی دستگاه اعلام حریق انجام می‌شود. بنابراین در محل هایی که انسان سکونت ندارد، این نوع سیستم فاقد کاربرد است.

سیستم های اتوماتیک در واقع وابستگی کمتری به انسان دارند. و همه اقدام های مربوط به پیشگیری از حوادث ناشی از حریق، از جمله به صدا درآوردن آژیر، تماس خودکار با آتش‌نشانی، فعال سازی خودکار اطفای حریق و … به صورت خودکار انجام می‌شوند.

اجزای تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق:

سیستم های اعلام حریق قدیمی تنها از دو بخش آشکارساز و حسگر تشکیل می‌شدند. در مواقعی ممکن بود این دو قطعه درست عمل نکنند؛ به همین دلیل جای خود را به نمونه های مدرن و امروزی دادند.

در نمونه های امروزی یک سامانه پردازش مرکزی و چند خروجی نیز به دو قطعه قبلی افزوده شده است.

سیستم های اعلام حریق از سه قسمت اصلی تشکیل می‌شوند.

1.تجهیزات هشدار حریق شامل فلاشر ها و آژیر

2.تجهیزات تشخیص حریق شامل دتکتور ها

3.مرکز کنترل که بین دو سیستم دیگر، ارتباط برقرار می‌کند

بررسی اجزای سیستم اعلام حریق 

دتکتور : وظیفه شناسایی حریق به عهده دتکتورها است. دتکتورها انواع مختلفی دارند که مهمترین آنها، دتکتور دودی،گازی، حرارتی و شعله ای می‌باشند.به طوری‌که اگر هر یک از 4 مورد فوق، رخ دهد سیگنال مربوطه به پنل مرکزی دتکتور ارسال شده و سیستم اعلام حریق را فعال می‌کند.

شستی اعلام حریق: این قطعه برای زمانی مفید است که دتکتورها نتوانند حریق را تشخیص دهند و اشخاص با ضربه زدن  به شستی آن را فعال کنند. احتمالا بارها جعبه هایی کوچک را در ساختمان های مختلف دیده اید. این شستی ها یکبار مصرف هستند و بعد از یکبار استفاده باید جایگزین شوند.

آژیر: وظیفه آژیر اعلام حریق ایجاد صدا به منظور هشدار است. به طوری که اگر دتکتورها تشخیص وقوع حریق دادند با به صدا درآوردن آژیر به اهالی ساختمان هشدار می‌دهد. آژیرها باید در مکان هایی که امکان انعکاس صدا وجود دارد نصب شوند.

وگرنه صدای آنها به گوش نمی‌رسد و جان ساکنین ممکن است در خطر بی‌افتد.

چراغ ریموت: این قطعه محل دقیق آتش سوزی را نشان می دهد و در بخش های مختلف ساختمان استفاده می‌شوند و محل دقیق حریق را با چشمک سبز نشان می دهند.

چراغ چشمک زن: این چراغ ها به صورت هماهنگ با آلارم اعلام حریق خاموش و روشن می شوند و مانند آژیر پلیس هستند و به فلاشر معروف اند. رنگ این چراغ ها قرمز است.

جداکننده اتصال کوتاه: جداکننده ها یا ایزولاتور ها این امکان را می‌دهند تا سیستم فرمانی را به طور موقت قطع کند. یعنی اگر قسمتی از سیستم دچار نقص فنی شده باشد، می توان آن قسمت مشخص را قطع و بعد از رفع مشکل مجددا آن را برقرار کرد.

رایج ترین دتکتورهای موجود در بازار:

شستی هشدار حریق

دتکتور ترکیبی(نوری و حرارتی)

دتکتور حرارتی خطیLHD

دتکتور حرارتی متغیر و ثابت

دتکتور دود نوری

آشکارسازهای تشخیص دود خیلی زود

دتکتور شعله (IR و UV)

دتکتور ضد انفجار

استانداردهای اعلام حریق

استاندارد NFPA72

استاندارد آمریکایی NFPA72 یکی از جدیدترین استانداردهای طراحی سیستم های هشدار حریق می باشد که هر سه سال یکبار به روز رسانی می شود.

موارد تحت پوشش استاندارد NFPA72 :

کاربردها، عملکرد، نصب، جانمایی، تعمیر و نگهداری سیستم های اعلان حریق، بازرسی، تجهیزات هشدار حریق و سیستم های ارتباطی اضطراری (ECS)، ایستگاه های نظارت بر سیستم های آلارم،سیستم های گزارش دهی هشدارهای اضطراری عمومی و تجهیزات آنها.

استاندارد BS5839

BS5839 یک استاندارد انگلیسی در خصوص طراحی و اجرای سیستم های اعلام حریق است که آخرین ورژن آن در سال 2017 عرضه شد. رابط کاربری ساده در استفاده از این استاندارد موجب شده است که پیمانکاران در اکثر پروژه های خود از این استاندارد استفاده کنند. سازمان ملی استاندارد ایران،ورژن 2013 این استاندارد را با عنوان استاندارد ملی اعلام حریق به فارسی ترجمه و تدوین شده است.

استانداردهای اعلان حریق در ساختمان ها

رعایت یک سری قوانین و دستورالعمل ها در طراحی و اجرای سیستم اعلان حریق برای ساختمان ها الزامی است. رعایت این دستورالعمل هاو قوانین که مورد تائید سازمان آتش نشانی ایران هستند برای اخذ تائیدیه پایان کار آتش نشانی، الزامی هستند.

یکی از مهمترین قوانین، ایمن سازی تجهیزات آتش نشانی در هنگام آتش‌سوزی را مطرح میکند که برگرفته از قانون استاندارد سیستم اعلان حریق NFPA-72 است که مجموعه استانداردهای آتش‌نشانی و ایمنی آمریکا می باشد.

طبق قوانین و استاندارد آتش نشانی ایران، اجرای سیستم اعلام حریق در ساختمان های با شرایط زیر الزامی است :

ساختمان های مسکونی ۵ طبقه و بیشتر از همکف

ساختمان های اداری-تجاری و خدماتی بدون محدودیت طبقه

مراکز اجماع مانند کتابخانه ها، سالن های اجتماعات، مساجد، سینماها و …

و در آخر سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق کدام درست است؟

اگر بخواهیم به معنای لغوی اعلام یا اعلان رجوع کنیم متوجه می‌شویم که اعلان به معنای ظاهر کردن و آشکار کردن و اعلام در لغت به معنی هشدار دادن یا آگاه کردن است. و می‌دانیم عملکرد این سیستم به صورت آشکار کردن حریق است پس اعلان حریق درست است. همچنین برای تجهیزاتی مانند آژیر و فلاشر که وظیفه آنها آگاه کردن است، عبارت اعلام، استفاده می شود. اما در بین عموم این دو واژه معادل یکدیگر و با یک مفهوم مشترک استفاده می شوند.