سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر متشکل از شبکه‌ای از لوله‌هاست که در سقف یا دیواره‌های یک ساختمان می‌گذرند و آب را تحت فشار در خود نگه می‌دارد. هر اسپرینکلر یا آب پاش چیزی جز یک شیر آب نیست. در واقع نقش یک روزنه در مسیر لوله را دارد که آب از راه آن می‌تواند به تمام محوطه‌ی دربرگیرنده‌اش پاشیده شود.
در یک شیرآب نرمال لازم است شما شیر را به سمتی بچرخانید تا آب راهی به بیرون پیدا کند، اما در سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر این فرایند دستی با یک حسگر حرارتی جایگزین می‌شود که طراحی شده است تا زمانی که آتش‌سوزی اتفاق افتاد به طور خودکار باز شود. جنس این حسگر حرارتی در اسپرینکلرهای مختلف با یکدیگر متفاوت است.
برخی از آن‌ها از یک نوع آلیاژ ساخته شده که ترکیبی است از بیسموث، سرب، قلع و کادمیوم که به دما حساس است. در نوع دیگر اسپرینکلرها این حسگر یک حباب شیشه‌ای است که با گلیسیرین پر شده و طوری طراحی شده که در هنگام داغ شدن منبسط شود و بشکند. ایده اصلی در هر دو مورد یکسان است، حسگر ماموریتش این است که در هنگام داغ شدن بشکند و به باز شدن اسپرینکلر بینجامد.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی اسپرینکلر (Sprinkler)
فهرست مطالب
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی به سیستم آب پاشی که در سقف تعبیه شده گفته می‌شود که به مهار آتش کمک می‌کند. جهت استفاده از سیستم اطفاء حریق آبی، شبکه لوله کشی سقفی یا دیواری در محل نیاز است. از این سیستم اطفا حریق در پارکینگ، مخازن نگهداری سوخت، انبار، هتل و غیره استفاده می‌شود.
سیستم اطفا حریق اتوماتیک آیروسل بر پایه گاز و پودر عمل می کند. زمانی که سنسورها دود را شناسایی کردند، کپسول آیروسل فعالیت خود را آغاز می‌کند و به صورت مه ذرات ریز جامد را بر روی آتش پخش کرده و موجب اطفای حریق می‌شود.
تاریخچه سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر
این سیستم اطفاء حریق در سال ۱۸۷۴ یعنی حدود ۱۵۰ سال پیش توسط هانری پارملی ایجاد و توسعه داده شد. او در ابتدا این کار را با هدف ایمن نگه داشتن کمپانی پیانوی خودش سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر را ایجاد کرد. البته در زمینه‌ی سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر یا آب‌فشان پیش از آن هم تلاش‌هایی انجام شده بود مثلا لئوناردو داوینچی در قرن پانزده سیستمی با سازوکار شبیه به اسپرینکلر طراحی کرده بود.
این اختراع، اتفاق جالبی را باعث شد، شبی یک میهمانی، به دلیل بروز مجموعه‌ای از اتفاقات غیرمنتظره همه چیز به هم ریخت و آتش سوزی رخ داد. آن شب سیستم اسپرینکلر بیش از اندازه خوب عمل کرد و آب همه‌ی غذاها و بخش سالم آشپزخانه را با خود برد!
پس از آن هم تلاش‌هایی در این مسیر اتفاق افتاد اما آنچه پارمالی حدود ۴۰۰ سال پس از داوینچی به آن رسید، اولین سیستم مدرن اسپرینکلر بود که می‌توانست به طور اتوماتیک فعالیت کند و حریق را مهار کند. اگر چه همین طرح هم بعدتر بهبود داده شد و توسط فردی به نام فردریک گنل در حدود ۷ سال بعد از پارمالی، به نام خود گنل به ثبت رسید. سرانجام در سال ۱۹۹۰ همین شخص اختراع پیشین خودش را بهبود بخشید و می‌توان گفت به سیستمی رسید که کماکان از آن در طراحی ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
البته در دهه‌های اولیه، سیستم اسپرینکلر سیستمی نبود که برای فضاهای مسکونی هم استفاده شود و تنها فضاهای تجاری که صاحبانشان قصد داشتند بخشی از هزینه‌ی بیمه را برای ایمنی ساختمان هزینه کنند. اما طی زمان به تدریج استانداردها و مقررات ساختمانی به سمتی رفت که در بخش‌هایی از آمریکای شمالی و کاربری‌های خاص شامل (و نه محدود به) بیمارستان‌ها، مدارس، هتل‌ها و سایر ساختمان‌های عمومی تازه ساز، سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر جزو تجهیزات ایمنی اجباری به شمار می‌رود.
انواع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک اسپرینکلر
براساس تقسیم‌بندی عمومی، این سیستم‌ها به چهار نوع مختلف تقسیم می‌شوند:
- سیستم لوله تر
- سیستم لوله خشک
- سیستم پیش‌عملگر
- سیستم سیلابی
سیستم لوله تر
یک تصور غلط رایج این است که سیستم اسپرینکلر لوله تر، تنها نوع سیستم آبیاری است که وجود دارد. البته این نوع رایج‌ترین نوع آن است اما تنها نوع آن نیست. در این نوع سیستم اسپرینکلر، آب به طور مداوم در لوله وجود دارد. وقتی حباب حسگر حرارت که در اسپرینکلر تعبیه شده است، بر اثر گرمای آتش گرم می‌شود، مایع داخل آن به سرعت حرکت می‌کند و باعث شکستن محفظه می‌شود.
این سیستم از سریع‌ترین سیستم‌ها در واکنش به خطر حریق است چرا که آب دائماً در لوله‌ها وجود دارد. بهترین کاربرد سیستم‌های لوله تر در فضاهایی است که دمای آن‌ها از دمای انجماد آب بالاتر است. این فضاها شامل ساختمان‌های اداری، ساختمان‌های مسکونی، فضاهای خرده فروشی، مدارس و بیمارستان‌ها می‌شود؛ که البته منظور این نیست که تنها در این فضاها می‌توان از سیستم اسپرینکلر لوله‌تر استفاده کرد.
سیستم لوله خشک
وقتی سیستم لوله تر با وجود دائمی آب در لوله‌ها تعریف می‌شود، سیستم لوله خشک دقیقا نقطه‌ی مقابل آن است! یعنی آب در شبکه‌ی لوله‌ها وجود ندارد اما این سیستم چگونه کار می‌کند؟
در سیستم اسپرینکلر لوله خشک، هوای فشرده در مخازن و لوله‌ها حمل می‌شود. هنگامی که آتش‌سوزی رخ دهد و حرارت به محفظه حساس شیشه‌ای برسد، هوای فشرده پیش از آب از لوله‌ها عبور می کند و خارج می‌شود.
سیستم آبرسانی شهری هم برای تامین آب مورد نیاز این سیستم در دسترس است. میزان فشار هوای داخل سیستم در اینکه خارج شدن هوا از لوله‌ها چقدر طول بکشد ممؤثراست. اهمیت این مسئله از این جهت است که آب باید ظرف ۶۰ ثانیه یا کمتر به دورترین اسپرینکلر هم برسد. برهمین اساس، چک کردن هفتگی فشار آب و فشار هوا توصیه می‌شود. سیستم اسپرینکلر لوله‌تر برای فضاهای نسبتاً خنک و سرد توصیه می‌شود، مانند فروشگاه‌های مواد غذایی در مناطق سردسیر، تاسیسات تولید سردخانه و گاراژها و پارکینگ‌های بدون سیستم گرمایشی می‌باشد.
سیستم پیش‌عملگر
در لحظه‌ای که آب‌ها از اسپرینکلرها خارج می‌شود با هدف مهار آتش‌سوزی این اتفاق می‌افتد اما در واقع در برخی فضاها، این پاشش آب خود می‌تواند خسارتی غیرقابل جبران به فضا وارد کند.
درباره‌ی فضاهایی مانند کتابخانه‌ها، دیتاسنترها و جاهایی که وسایل الکترونیکی ارزشمند و حساس به آب در آن‌‌جا نگه داری می‌شود.
به منظور به حداقل رساندن میزان آسیب، سیستم پاشش آب را می‌توان به گونه‌ای تنظیم کرد که آتش را در فضایی محصور کند و فقط آب را در آن منطقه پراکنده کند. این امکانی است که یک سیستم پیش‌عملگر به ما می‌دهد. یک سیستم پیش‌عملگر اساسا یک سازوکار امنیتی برای سیستم لوله تر است. یک ساختمان مجهز به سیستم لوله تر نیز می‌تواند ساختار پیش‌عملگر داشته باشد.
سیستم سیلابی
سیستم سیلابی از نامش پیداست که چطور عمل می‌کند! در سیستم سیلابی، اسپرینکلرها همواره در حالت باز قرار دارند. هیچ محفظه‌ی شیشه‌ای حساس به دما وجود ندارد و وقتی سیستم فعال می‌شود آب با پاشش به صورت سیلابی تمام فضا را می‌پوشاند و با شدت حریق را مهار می‌کند.
بهترین کاربرد سیستم‌های اسپرینکلر سیلابی برای فضاهایی که مایعات خطرناک و یا قابل اشتعال نگهداری می‌شوند مانند کارخانه‌های مواد شیمیایی و پتروشیمی می‌باشد.
نتیجه گیری:
سیستم اطفا حریق اسپرینکلر هم روش متعارف و استانداری برای راهکارهای اطفا حریق به شمار می‌رود.
بدون دیدگاه